Misschien wel de meest gebruikte wiskundige term in het gewone leven: gemiddeld. Wie gebruikt het niet bijna dagelijks? Maar zo eenvoudig als het lijkt, is het eigenlijk niet. Vaak worden zaken met een gemiddelde er niet duidelijker op. Voor mij is de term in ieder geval reden om extra op te gaan letten, om door te vragen. Wellicht voor u straks ook?
Om te beginnen is er een verschil tussen het rekenkundige en het meetkundige gemiddelde. De meeste mensen gebruiken de term voor het rekenkundige gemiddelde, laten we dat hier dan ook maar aanhouden.
Wanneer een reeks waarnemingen worden teruggebracht naar een gemiddelde vervallen de juist interessante verschillen en spreiding. De essentie gaat verloren. Voorbeeld: in gemiddeld 2 centimeter water kunt u toch echt verdrinken. Het lijkt zo veilig, dat gemiddelde cijfer. Maar de waarheid is hard, het water kan lokaal erg diep zijn.
Ook commercieel hebben veel mensen de neiging zich te richten op een gemiddelde, namelijk de gemiddelde klant. Weet u hoe de gemiddelde klant in Nederland er uit ziet? Die is ongeveer 1,20 meter lang, half man, half vrouw. Daar zijn wel kleren voor te maken. Maar die gaan niet verkopen, is het wel?
Ooit las ik het verhaal van een keizer die iedereen die langer of korter was dan het gemiddelde in zijn rijk liet afmaken. Alleen de keizer bleef over.
Kortom, het klinkt zo vriendelijk ‘gemiddeld’. Maar u staat nu ook op scherp, wanneer iemand gemiddeld genomen ‘op tijd is’ of de ‘gemiddelde klant’ wil aanspreken. We laten een belangrijke nuance weg. Veel gevaarlijker dan we dachten, gemiddeld genomen dan.